استفاده از نیروی هسته ای به عنوان یک منبع انرژی و نیز کاربرد وسیع رادیو ایزوتوپها در پزشکی و صنعت باعث شده است که مطالعه تشعشعات یونیزان روز به روز اهمیت زیادتری پیدا کند.تشعشعات گامای محیطی، یکی از عوامل پرتوزایی طبیعی محسوب می شود که در این مطالعه در چند نقطه از آذربایجان اندازه گیری گردید. از اهداف عمده این تحقیق، تعیین سطح تشعشعات گامای زمینه و شناخت عوامل موثر بر آن، در مناطق مورد نظر بود. در این مطالعه آهنگ دز ناشی از تابش گامای محیطی با استفاده از آشکارساز محیطی RDS-110 در فضای آزاد و در ارتفاع یک متری از سطح زمین اندازه گیری گردید و نتایج زیر به دست آمد:شهر تبریز 114nSvh-1، شهر ارومیه 114nSvh-1، شهر سرعین 164nSvh-1، نوار مرزی ایران – ترکیه 86nSvh-1، نوار مرزی ایران – ارمنستان 66nSvh-1، روستای کوجنق 260nSvh-1.این نتایج برای ارزیابی هرگونه تغییری در مقادیر تابش گامای زمینه، در اثر فرایندهای زمین شناختی مختلف یا تاسیس نیروگاههای اتمی در کشور مفید خواهد بود.

زمینه و هدف: پرتو گاما به علت انرژی زیاد قادر به یون سازی بوده و در انسان عوارض زیان بار بهداشتی ایجاد می نماید. پرتوگیری خارجی به واسطه گامای محیطی حاصل از منابع طبیعی به مراتب بیشتر از منابع مصنوعی است، لذا این مطالعه با هدف تعیین آهنگ دوز گامای محیطی و برآورد دوز موثر سالانه در شهرهای اردبیل و سرعین انجام گرفت.روش بررسی: با استفاده از یک آشکارساز اتاقک یونیزاسیون، آهنگ دوز معادل گامای محیطی در محیط بیرون و فضای آزاد شهرهای اردبیل و سرعین در 48 ایستگاه منتخب (یک ایستگاه از مرکز هر شهر و بقیه ایستگاه ها در جهات اصلی و فرعی جغرافیایی) به مدت یک ساعت مورد اندازه گیری قرار گرفت. در شهر سرعین 10 ایستگاه دیگر نیز در مسیر عبور فاضلاب چشمه های آب گرم انتخاب و گامای محیطی در دو ارتفاع 20 و 100 سانتی متری، اندازه گیری شد.یافته ها: میانگین آهنگ دوز گامای محیطی شهرهای اردبیل و سرعین در محیط بیرون معادل 265 و 219 نانوسیورت در ساعت و در مسیر فاضلاب چشمه های آب گرم سرعین معادل 208 نانوسیورت در ساعت اندازه گیری شد. دوز موثر سالانه دریافتی توسط ساکنین اردبیل و سرعین به ترتیب معادل 1.49 و 1.35 میلی سیورت برآورد گردید.نتیجه گیری: با توجه این که آهنگ دوز گامای محیطی و دوز موثر سالانه دریافتی ساکنین شهرهای اردبیل و سرعین بیش از میانگین جهانی است، پیشنهاد می گردد مطالعه بیشتری در این زمینه صورت گرفته و غلظت رادیونوکلوییدهای موجود در خاک منطقه نیز تعیین شود.

زمینه و هدف: در سال های اخیر تحقیقات بسیاری در سرتاسر دنیا و نیز در بعضی از شهر های ایران در خصوص اندازه گیری تشعشعات زمینه با توجه به اهمیت آن بر روی سلامت انسان سازماندهی و انجام شده است. با توجه به عدم انجام مطالعات مشابه در شهر زنجان انجام چنین تحقیقی جهت تهیه نقشه پرتوزایی شهر ضروری است. هدف از تحقیق حاضر بررسی میزان تابش گامای محیطی در فضای باز در فصول مختلف سال در شهر زنجان می باشد. روش بررسی: به منظور تعیین آهنگ دوز ناشی از تشعشعات زمینه در فضای باز با استفاده از نقشه جامع شهر 8 ایستگاه (4 ایستگاه در امتداد 4 جهت اصلی و 4 ایستگاه در مناطق مرکزی شهر) انتخاب گردید. برای هر ایستگاه انتخاب شده 8 بار اندازه گیری (2 بار در هر یک از چهار فصل سال) با استفاده از یک آشکارساز گایگر - مولر انجام گرفت. یافته ها: اندازه گیری آهنگ دوز جذبی در فصول مختلف سال در نقاط مختلف شهر نشان می دهد؛ میانگین آهنگ دوز جذبی در شهر زنجان 126nGy/h است. دوز موثر سالانه ناشی از تابش طبیعی ساکنین شهر زنجان در فضای باز مقدار 0.15mSv تعیین شد. تغییرات آهنگ دوز در فصول مختلف سال نشان داد میانگین آهنگ دوز جذبی در تابستان بیشترین (134±18nGy/h) و در بهار کمترین (120±21nGy/h) مقدار می باشد. نتیجه گیری: نتایج اندازه گیری نشان می دهد آهنگ دوز جذبی پرتو گاما در زنجان در مقایسه با مقدار میانگین جهانی (59nGy) بالاتر است. دوز موثر سالانه ساکنین شهر زنجان ناشی از تابش گامای طبیعی در فضای باز 0.15mSv است که حدودا بیش از 2 برابر میانگین جهانی آن (0.07mSv) است. جهت برآورد دوز موثر کل در زنجان به مطالعاتی در زمینه آهنگ دوز در فضاهای بسته نیاز است.

زمینه و هدف: محیط زندگی انسان دارای میزانی از پرتوهای یونیزان است که مقادیر آن به منطقه، عرض جغرافیایی و ارتفاع، بستگی دارد. شناسایی میزان این پرتوها می تواند مناسب بودن محیط برای یک زندگی سالم را تعیین نماید. در این مطالعه، برای اولین بار آهنگ دوز ناشی از تشعشعات زمینه در فضای باز در شهر بجنورد، اندازه گیری شده است.مواد و روش کار: به منظور تعیین مقدار آهنگ دوز تابش گامای زمینه در فضای باز در سطح شهر بجنورد، از یک سرویمتر (از نوع آشکارسازهای گایگر مولر Radiation Alert Inspector مدل 078-510، حساسیت در محدوده 0.01mSv/h) تا (1mSv/h 1 استفاده گردید. برای پوشش کلیه مناطق از لحاظ مکان و زمان، اندازه گیری ها برای 30 نقطه و در چهار فصل سال انجام شد. دوزیمتر بر روی سه پایه و در ارتفاع 1 متری از سطح زمین ثابت و هر بار، آهنگ دوز به مدت 50 دقیقه در محل مورد نظر قرائت گردید.یافته ها: آهنگ دوز جذبی در نقاط مختلف شهر و برای فصول بهار133.5nGy/h ، تابستان140.0nGy/h ، پاییز 135.2nGy/h و زمستان 126.3nGy/h اندازه گیری شد. بر حسب این مقادیر، میانگین آهنگ دوز جذبی در کل سال 133.7nGy/h به دست آمد و دوز موثر سالانه جذب شده توسط ساکنین شهر در فضای باز به طور متوسط 0.16mSv برآورد گردید.نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان داد که دوز موثر سالانه ناشی از گامای طبیعی برای ساکنین بجنورد بیش از دو برابر مقدار میانگین جهانی0.07 mSv ، (UNSCEAR-2000، می باشد.

بیماری واکنش علیه میزبان GVHD= Graft-vs-Host Disease یک مشکل حاد کلینیکی است که در برخی موارد به دنبال انتقال خون و فراورده های آن رخ می دهد. آمار مرگ و میر ناشی از این واکنش بسیار بالا بوده و در بیش از 90% موارد منجر به مرگ بیمار می شود. رایج ترین و مهمترین شیوه پیشگیری از وقوع GVHD، غیر فعال ساختن لنفوسیتهای خون اهدایی و جلوگیری از تکثیر آنها در بدن میزبان است که این کار بطور عمده با استفاده از پرتوهای گاما صورت می گیرد. با وجود تحقیقات بسیار در این زمینه، دوز لازم برای فعال ساختن کامل سلولهای لفنوسیتی مشخص نیست. در این مطالعه تاثیر پرتوهای گامای حاصل از چشمه کبالت 60 (دستگاه تله ترابی کبالت، انرژی متوسط پرتوگاما: 1.25 Mev) روز درصد حیات (viability) و قدرت همانند سازی لنفوسیتها مورد بررسی قرار گرفت که طی آن سلولهای لنفوسیتی از خون محیطی افراد طبیعی جدا شده و تحت تابش رده های دوز 4000- 500 سانتی گری از پرتو گاما قرار گرفتند. درصد حیات سلولها پس از 24 و 48 ساعت در هر رده از دوز با روش رنگ سنجی تتراولیوم برآورد شد. میزان تکثیر لنفوسیتها در پاسخ به میتوژن فیتوهماگلوتینین با 2 روش Brdu و MTT مورد ارزیابی قرار گرفت. به موازات افزایش دوز تابش، کاهش درصد حیات و کاهش قدرت تکثیر سلولها مشاهده گردید که این افت در دوزهای بالاتر و دوره کشت طولانی تر کاملاً محسوس بوده است مقدار Do برآورد شده با روش رنگ سنجی تترازولیوم در حد 1.44 گری می باشد. تجزیه و تحلیل یافته ها با روش t.-test تفاوت آماری معنی داری را بین تکنیکهای تکثیری به کار رفته نشان نداد (p>0.05) بدین معنی که در هر دو روش کاهش مشابهی در درصد تکثیر سلولهای پرتو دیده ایجاد شده بود. با توجه به فعالیت همانند سازی ناچیز سلولها در رده های بالای پرتودهی، گسترده دوز تابشی مورد نیاز به منظور غیر فعال ساختن لنفوسیتهای خون در محدوده 40000- 3000 سانتی گری توصیه می شود.

سابقه و هدف: تابش زمینه به طور طبیعی در محیط زیست وجود دارد و باعث پرتوگیری می شود. این پرتوها می توانند موجودات زنده را تحت تأثیر قرار داده و سبب آسیب های کروموزومی، بیماری های ژنتیکی و سوماتیکی شوند. چشمه های آبگرم طبیعی یکی از منابع تابش گامای زمینه هستند. این مطالعه به منظور تعیین دز جذبی گامای محیطی و دز موثر سالانه چشمه های آبگرم استان خراسان جنوبی و مقایسه آن با استاندارد در فصل تابستان و پاییز سال 1397 انجام شد. مواد و روشها: برای اندازه گیری گامای محیطی چشمه ها، از دزیمتر X5CPLUS استفاده شد. دزیمتری برای هر چشمه در فضای باز و بسته در تابستان و پاییز صورت گرفت و نتایج تابش گامای زمینه بر حسب نانو سیورت در ساعت و دز موثر سالانه بر حسب میلی سیورت در سال محاسبه شد. تحلیل نتایج با استفاده از نرم افزار اکسل و SPSS و آزمون ANOVA با 05/0= α صورت گرفت. یافتهها: بر اساس یافتههای مطالعه، میانگین تابش گامای زمینه در آبگرم دیگ رستم بالاترین و آبگرم طبس پایینترین میزان را داشت. همچنین میانگین دز موثر در تمامی آبگرمها در فضای باز بهطور معنیداری کمتر از فضای بسته بود (001/0>P). استنتاج: بر اساس نتایج مطالعه، میانگین تابش گامای زمینه و دز موثر سالانه در فضای باز برای همه چشمهها در حد کمتر از میانگین جهانی است ولی در فضای بسته آبگرم طبیعی فردوس، سربیشه و درمیان، بیشتر از میانگین جهانی قرار دارند که ممکن است باعث مخاطراتی برای استفاده کنندگان از آنها و افراد شاغل در آنجا شود.

مقدمه: بررسی تابش زمینه و دوز ناشی از آن از این لحاظ قابل اهمیت است که بشر همواره در معرض این پرتوها قرار دارد. پرتوهای یونیزان در برخورد با بدن انسان یا عبور از آن از خود انرژی به جا می گذارند و انتقال انرژی به بافت زنده، آثار سوء بیولوژیکی به جا می گذارد. با توجه به اینکه سطح تابش زمینه در فضاهای باز وبسته متفاوت است و افراد اغلب وقت خود را در فضای بسته صرف می کنند در این تحقیق میزان تابش گامای محیطی در شهرهای استان کردستان برای دو فضای باز و بسته به طور جداگانه مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. روش: به منظور تعیین آهنگ دوز در فضای باز در هر شهر چهار ایستگاه در امتداد چهار جهت اصلی و یک ایستگاه در مرکز شهر انتخاب گردید. برای فضای بسته نیز در هر شهر با توجه به نوع ساختمان های موجود دو ایستگاه انتخاب گردید. در هر یک از ایستگاه ها آهنگ دوز با استفاده از دستگاه سرویمتر RDS-110 در ارتفاع یک متری از سطح زمین، به مدت یک ساعت اندازه گیری گردید.یافته ها: میانگین آهنگ دوز در فضای باز و بسته، برای شهرهای استان کردستان برحسب نانوسیورت در ساعت به ترتیب به صورت زیر به دست آمد: بانه 134 (SD=5) و 166 (SD=25)، بیجار 113 (SD=17) و 141 (SD=8)، دیواندره 110 (SD=8) و 134 (SD=12)، سقز 105 (SD=12) و 134 (SD=11)، سنندج 110 (SD=12) و 133 (SD=4)، قروه 114 (SD=20) و 160 (SD=4)، کامیاران 92 (SD=4) و 115 (SD=14)، مریوان 110 (SD=9) و 122 (SD=18).نتیجه گیری: میانگین آهنگ دوز فضای بسته در بانه 24 درصد، در بیجار 24 درصد، در دیواندره 22 درصد، در سقز 28 درصد، در سنندج 21 درصد، در قروه 40 درصد، در کامیاران 25 درصد و در مریوان 11 درصد بیشتر از میانگین آهنگ دوز در فضای باز این شهرها می باشد.

زمینه: تابش زمینه به طور طبیعی در محیط زیست وجود داشته و موجودات زنده را تحت تاثیر قرار می دهد. برآورد این تابش ها از آن جهت مهم است که این پرتوها در برخورد با موجودات زنده موجب صدمات ژنتیکی و سوماتیکی می شوند. در این پژوهش میزان پرتو گامای محیطی در شهرهای استان کرمانشاه در فصول مختلف سال اندازه گیری شد و دز موثر ساکنان این مناطق محاسبه گردید.روش ها: اندازه گیری آهنگ دز توسط آشکارساز گایگر مولرمارک RADOS مدل RDS-120 صورت گرفت. بدین منظور شش ایستگاه اندازه گیری در فضاهای باز و هفت ایستگاه در فضاهای بسته شهر کرمانشاه انتخاب گردید. در شهرهای دیگر یک ایستگاه در فضای باز مرکز هر شهر مشخص شد.یافته ها: میانگین آهنگ دز شهر کرمانشاه در فضاهای باز و بسته به ترتیب 99.96 و118.6 nSv/h و میانگین گامای محیطی در فضاهای باز شهرهای سنقر، اسلام آبادغرب، صحنه، هرسین، جوانرود، پاوه، روانسر، قصرشیرین، سرپل ذهاب و گیلانغرب به ترتیب 143، 120.5، 115.7، 108.5، 106، 95.7، 95.7، 82، 76.2 و71.7 nSv/h برآورد شد. بیشترین و کم ترین دز موثر سالیانه به ترتیب مربوط به سنقر (0.88 mSv/y) و گیلانغرب (0.44 mSv/y) می باشد.نتیجه گیری: دز موثر سالیانه محاسبه شده ساکنان شهرهای کرمانشاه، اسلام آباد غرب، صحنه، گیلانغرب، سرپل ذهاب، قصرشیرین، هرسین، پاوه، روانسر و جوانرود در فضاهای باز نسبت به میانگین جهانی (0.76 mSv/y) کم تر بوده و تنها شهر سنقر به میزان 16 درصد بیشتر است.